Ai lleoliadau gwaith yw’r allwedd i ddenu graddedigion Cymreig yn ôl i Gymru?
2 Mawrth 2025
Jack Taylor
Wrth i ni ddechrau wythnosau olaf 2024, mae’n bryd myfyrio ar y flwyddyn a gawsom yn Darogan.
Un o’n llwyddiannau mwyaf oedd cynnal dros 20 o ddigwyddiadau mewn prifysgolion yn Lloegr lle mae myfyrwyr Cymru yn aml yn mynd i astudio (Bryste, Caerfaddon, Llundain, Nottingham, Birmingham, Warwick, Manceinion, Lerpwl – i enwi dim ond rhai). Yn y broses, fe wnaethom ymgysylltu â dros 1,000 o fyfyrwyr a graddedigion, yr ydym yn anelu at eu denu yn ôl i Gymru pan fyddant yn ymuno â’r farchnad gyflogaeth – rhai o dalentau gorau Cymru.
Yr ystadegau.
- Mae 37% o fyfyrwyr Cymru yn gadael Cymru i astudio (mae hynny bron i 40,000 o ymgeiswyr Cymreig wedi’u lleoli mewn prifysgolion y tu allan i Gymru bob blwyddyn!).
- O’r rhai sy’n derbyn 3 gradd A+ yn Lefel A, mae 7/10 yn astudio y tu allan i Gymru ym mhrifysgolion gorau’r DU.
- Mae rhai pynciau’n fwy poblogaidd i’w hastudio y tu allan i Gymru e.e. Peirianneg – gyda mwy o fyfyrwyr Peirianneg o Gymru yn astudio tu allan i Gymru nag yng Nghymru!
- Mae 60% o siaradwyr Cymraeg yn gadael Cymru i astudio
Pan fyddwn yn siarad am gadw talent yng Nghymru (neu ei ddenu’n ôl), yr unigolion hyn yr ydym yn y perygl mwyaf o’u colli. Fodd bynnag, pan fyddwch chi’n cwrdd ac yn sgwrsio â’r bobl ifanc dalentog hyn, mae’r mwyafrif yn dweud faint y byddent wrth eu bodd yn gweithio yn ôl adref yng Nghymru ar ôl iddynt raddio.
Felly pam nad ydyn nhw’n dychwelyd?
Nid yw’n gyfrinach bod corfforaethau mwy yn defnyddio interniaethau a lleoliadau fel rhan allweddol o’u strategaeth denu talent hirdymor. Mae 68% o interniaid yn cael cynnig swydd amser llawn gan eu cyflogwr interniaeth. Er enghraifft, mae dros 90% o interniaid PwC yn cael cynigion amser llawn, yn ôl tudalen interniaeth y cwmni.
Un o’r ceisiadau mwyaf cyffredin a gawsom yn ein digwyddiadau oedd “allwch chi ddod o hyd i leoliad gwaith i mi yn ôl yng Nghymru?”
Ac yma mae’r broblem…
Pan fydd y myfyrwyr hyn yn chwilio am leoliadau gwaith, fel arfer drwy wasanaeth gyrfaoedd eu prifysgol, dim ond cyflogwyr sy’n lleol i’r brifysgol honno y maent yn cael eu cysylltu ac felly, nid ydynt yn ymwybodol o gyfleoedd yng Nghymru.
Yn ogystal, mae gan gorfforaethau mawr fel arfer fwy o allu i gynnal rhaglenni interniaeth ac, gan fod economi Cymru yn cael ei dominyddu gan Fusnesau Bach a Chanolig, mae llai o’r cyfleoedd hyn yng Nghymru yn y pen draw.
Ochr yn ochr â hyn, mae prinder sgiliau yng Nghymru wedi mwy na dyblu yn y 6 blynedd diwethaf, a gyda sectorau uwch-dechnoleg yn tyfu ac yn dod i’r amlwg fel Net Sero, Seiberddiogelwch, Lled-ddargludyddion Cyfansawdd a Fintech, dim ond tyfu y mae’r angen am dalent lefel graddedig.
Mae yna hefyd allfudiad o dalent ifanc sy’n siarad Cymraeg o ranbarthau gwledig Cymru, sy’n effeithio ar gymunedau lleol ac yn creu heriau pellach o amgylch recriwtio o fewn rolau iaith Gymraeg.
Y sialens a’r cyfleoedd
Os gallwn annog a chefnogi mwy o gyflogwyr Cymru i ddefnyddio strategaethau recriwtio fel interniaethau a rolau graddedigion, gan wneud y cyfleoedd hyn yn fwy gweladwy i fyfyrwyr Cymru sy’n astudio ar draws y ffin, efallai y bydd gennym gyfle i ddechrau cau’r bylchau.
Mae manteision ‘cyflogi tymor hir’ interniaid yn amlwg, ond maent hefyd yn cynnig digon o fanteision tymor byr. Ar ôl cyflogi dau intern ein hunain eleni, gwelsom gynnydd yn ein cynhyrchiant a daeth y ddau ymgeisydd â syniadau creadigol a phersbectif ffres i’r sefydliad (rydym hefyd yn Fusnes Bach a Chanolig gyda llaw!).
O’n hymchwil ein hunain, mae’n amlwg bod anghydweddiad yng Nghymru o ran disgwyliadau o ‘gyflogadwyedd’ graddedigion, gyda chyflogwyr yn teimlo nad ydynt efallai mor ‘barod’ ar gyfer y gweithle o’i gymharu â pha mor barod y mae’r graddedigion yn teimlo eu bod. Gall interniaethau a lleoliadau gwaith hefyd ddarparu ateb ar gyfer hyn fel y gall myfyrwyr ennill profiad gwaith gwerthfawr a’u paratoi ar gyfer byd gwaith.
Felly, mae cyfle euraidd nid yn unig i ddefnyddio lleoliadau gwaith i ddenu graddedigion yn ôl i Gymru, ond hefyd i fuddsoddi yn y dalent hon ar gyfer y dyfodol, datblygu eu sgiliau a’u profiad gwaith, gan wella cynhyrchiant o fewn diwydiant Cymru a’i gefnogi yn ei ofynion adnoddau a chadwyn gyflenwi.
Edrych ymlaen
Bydd Darogan yn parhau gyda’n digwyddiadau y tu allan i Gymru, gyda 10 digwyddiad eisoes wedi’u cynllunio ar gyfer Ionawr-Mawrth 2025 (gan gynnwys taith fach i’r Alban i ymgysylltu â myfyrwyr Cymreig yng Nghaeredin, Glasgow a St Andrews!).
Rydym yn gyffrous i barhau â’r sgyrsiau hyn ac yn gobeithio i ddysgu mwy o’n teithiau am sut y gallwn ddenu graddedigion Cymreig yn ôl i Gymru. Os ydych chi’n gyflogwr yng Nghymru ac wedi ymddiddori yn yr erthygl yma ac eisiau buddsoddi mewn talent Gymreig yn y dyfodol, yna byddem wrth ein bodd yn clywed gennych chi.
Jack Taylor
Rheolwr Cyflogwyr a Phartneriaethau, Darogan
